حجت الاسلام و المسلمین دکتر موسوی مشاور رییس جمهور و ریاست سازمان حج و زیارت در گفتگویی به شرح ذیل به سؤالات خبرنگار «حج نیوز» پاسخ داد.
به عنوان نخستين سوال بفرماييد، با توجه به محورهايي كه مقام معظم رهبري درباره حج بيان فرمودهاند، چه اقدامهايي تاكنون از سوي اين سازمان انجام گرفته است؟
همانطور كه در تمام زمينهها بيانات رهبر معظم انقلاب رهگشاي تمام مسائل بوده و هست، در حوزه حج و زيارت نيز بيانات ايشان را بايد به عنوان يك منشور تلقي كنيم. بر همين اساس طبق تقسيم وظايف در اين سازمان، محور بيانات معظمله بيشتر در حوزه وظايف بعثه مقام معظم رهبري قرار داده شده است. البته تاكنون نيز در راستاي تحقق سخنان ايشان اقدامهايي صورت گرفته اما اين اقدامها در حد انتظارات رهبر معظم انقلاب نيست و اميدواريم كه با برنامهريزيهاي جامع و درك صحيح از بيانات ايشان درباره حج بتوانيم با اهداف تعيين شده از سوي بعثه گامهاي بلندي را در جهت تحقق محورهاي ياد شده از سوي ايشان برداريم.
هرساله با توجه به افزايش قيمتها در كشور عربستان، هزينه سفرهاي حجاج نيز افزايش مييابد كه موجب نارضايتي زائران ميشود، آيا سازمان حج در اين باره تدابيري انديشيده است؟
در رابطه با امسال و افزايش قيمتها در سفرهاي حجاج بايد بگويم براي اين كه ميزان هزينهها را در سطح سالهاي گذشته نگه داريم و يا حتي كاهش دهيم از هماكنون براي حج سال آينده 70 درصد اسكانها اجاره شده است كه هزينه اجاره اين مكانها در مكه كمتر از سال گذشته و در مدينه نيز در برخي هتلها مانند سالهاي گذشته و برخي ديگر نيز با يك درصد افزايش اجاره شده است.
تغيير نرخ ارز هم در افزايش اين هزينهها موثر بوده است؟
بله. به عنوان مثال در سالهاي گذشته تهيه بليت هواپيما 500 هزار تومان هزينه در برداشت اما امسال اين نرخ به دو برابر افزايش يافته است. ضمن اينكه در سالهاي گذشته براي دريافت ارز ، 1260 تومان هزينه ميشد اما در حال حاضر براي دريافت يك دلار بايد حدود 2600 تومان خرج شود لذا اين سير و جهش قيمتها در داخل بيشتر است ، اما توانستهايم تا حدودي قيمتها را در عربستان ثابت نگه داريم.
شما اشاره كرديد كه نوسانات ارزي بر افزايش نرخهاي حج تاثيرگذار بود. آيا اين نوسانات بر اسكان، تغذيه و حمل و نقل حجاج هم تاثيري داشت؟
در اين خصوص با سياستگذاريهاي صحيح مشكل ارز رفع شد و حجاج از لحاظ اسكان، تغذيه و حمل و نقل دچار مشكل نشدند.
با توجه به اين كه ثبتنام كنندگاني مربوط به سالهاي 60 تا 86 در ليستهاي سازمان حج وجود دارد، آيا براي اعزام اين افراد فرصتي باقي مانده است؟
بله، در حال حاضر كساني كه داراي فيشهاي قديمي از سال 60 تا 86 هستند، ميتوانند با مراجعه به سازمان حج و زيارت و تمديد دوباره فيشهاي خود و دريافت اسناد جديد به حج اعزام شوند تا در آينده نيز دچار مشكل نشوند.
مابه التفاوت هزينههايي كه زائران دهههاي 60 تا 86 براي دريافت فيشهاي جديد بايد پرداخت كنند چگونه محاسبه ميشود؟
طبق قراردادي كه ميان زائر و بانك بسته ميشود، آنچه زائر پرداخت ميكند به صورت عليالحساب است و با اعلام نوبت زائر و مراجعه به بانكهاي عامل ملي و ملت و براساس آخرين بخشنامه بانك مركزي ميزان سود آن محاسبه و به وي پرداخت ميشود كه در مرحله بعد به سازمان حج مراجعه كرده و ميزان قيمت برآورد شده كسر و مابهالتفاوت آن به زائر پرداخت ميشود. امروزه نيز در اينباره از برخي افراد شنيده ميشود كه بانكها از سود كلان سپردههاي زائران استفاده ميكنند كه بايد بگويم اصلاً اينطور نيست و اگر بحث سپرده و در اختيار بانك قرار دادن است هر ساله به همين صورت بوده اما چندين ماه است كه تعهدي ميان بانك و سپردهگذار وجود دارد كه حق و حقوق طرفين حفظ و سازمان نيز نميتواند در آن دخالتي داشته باشد. البته اين تعهد بعد از مطرح كردن اين موضوع با رئيسجمهور و همكاري رئيس بانك مركزي و تشكيل جلساتي با مديرعامل بانك ملي آغاز شده كه با انجام آن تمام سپردهها به نفع مردم استفاده خواهد شد.
با توجه به اينكه خريد و فروش فيشهاي حج از طريق كانالهاي غيررسمي افزايش يافته است، سازمان حج و زيارت در اين زمينه چه تدابيري انديشيده تا اين مشكل كاهش يابد؟
از آنجا كه فيشهاي بانك ملي ممنوعيتي براي خريد و فروش ندارند، بنابراين با اقدامهاي انجام شده قرار است به منظور جلوگيري از فروش فيشهاي حج، تمام فيشهاي قديمي جمعآوري و فيشهاي جديد با شرايط خاص جايگزين شود. البته اين ممنوعيت در فيشهاي بانك ملت وجود دارد و فروش آن تنها براي نزديكان درجه يك امكانپذير است. ضمن اينكه امسال نيز در عمره طبق بخشنامههاي اعلام شده از سوي سازمان هر نوع نقل و انتقال به ديگري ممنوع و اين بخشنامه در حال پيگيري و اجرا است.
شما از زمان حضور خود در سازمان بر يك موضوع تاكيد ويژه داشتيد و آن هم بحث سهميه سازمانها و دستگاههاي زير مجموعه قواي سهگانه است، چندي پيش هم اين بحث را مطرح كرديد كه دوران سهميهبازي در حج و زيارت به پايان رسيده است، با اين اوصاف سهميه سازمانها و دستگاهها در سالهاي آينده چگونه خواهد بود؟
هدفمند كردن سهميههاي حج يكي از اقدامهاي اين سازمان در جهت پايمال نشدن حق سايرين براي اعزام به حج است كه تلاش ميكنيم بهزودي اجرا شود. ما حاضر نيستيم حق مردم را با اين سهميهها ضايع كنيم. در حال حاضر نيز بحثي بهعنوان سهميه نداريم زيرا چنانچه به تعريف سهميه توجه كنيم معنايي جز ضايع كردن حق ديگران نيست ودر واقع با اجراي آن به ازاي دادن هر حق سهميه به افراد سازمانها و دستگاهها يكي از زائران در نوبت حذف خواهد شد كه خوشبختانه اين سهميهها حذف شده و تنها در خصوص نخبگان و خانوادههاي شهدا قابليت اجرا دارد. در راستاي اجراي حذف سهميههاي حج در سازمانها و دستگاهها، شوراي عالي حج و رئيس شوراي عالي حج نيز مصوبهاي را تصويب كرده و موافقت خود را با اجراي حذف سهميهها اعلام كردهاند.
همانطور كه مستحضريد بخش عمده زائران حج در كشور را افراد مسن تشكيل ميدهند، بيشك با توجه به سن اين افراد بايد زمانبندي براي آنان در نظر گرفته شود. با عنايت به اين موضوع براي اين افراد چه تسهيلاتي در نظر گرفته شده است؟
طبق تمهيدات سازمان حج و زيارت قرار شد كه افراد 80 سال به بالا بدون نوبت به حج تمتع اعزام شوند اما با اعلام استفتاء از سوي مراجع انجام چنين اقدامي ناصحيح و حرام عنوان شد، بنابراين نميتوانيم در اين زمينه جابهجايي زائران را انجام دهيم. اما سازمان حج در تلاش است به طريق اولي از اعزام كساني كه هر ساله به حج تمتع ميروند جلوگيري كند و در اين زمينه نيز در مقابل تمام فشارها ايستادگي خواهد كرد.
در عمره مفرده چطور، آيا شرايط ويژهاي براي زائران 80 سال به بالا در نظر گرفته شده است؟
خوشبختانه شوراي عالي حج در خصوص اعزام بدون نوبت 80 سالهها به بالا به عمره مفرده، اين اختيار را به رئيس سازمان داده است تا در برخي شرايط اين اقدام را انجام دهد. هر چند در اين مورد نيز نميتوانيم تمام افراد 80 سال به بالا را بدون نوبت اعزام كنيم زيرا هر يك از آنها به همراه نياز دارد كه در اين زمينه اداره كاروانها با مشكل روبهرو خواهد شد و تنها در صورتي كه سازمان تشخيص دهد اين جايگزيني انجام خواهد شد.
وضعيت اعزام زائران حج تمتع به چه صورت است، آيا برنامهاي براي افزايش تعداد حجاج وجود دارد؟
در اين زمينه بايد توجه داشت كه در سال 90 عربستان سعودي اعلام كرد براساس مصوبه سازمان كنفرانس اسلامي به ازاي هر هزار نفر يك نفر اعزام شود كه در اينباره رايزنيهايي در سطح بالا صورت گرفت اما عربستان سعودي اين قانون را براي همه ابلاغ كرد تا اينكه در موسم حج سالجاري در ديدار با وزير كشور و رئيس شوراي عالي حج عربستان سعودي اين موضوع مطرح شد و سفير جمهوري اسلامي ايران نيز در اين ديدار تاكيد كرد تا سهميه حج ايران با توسعه حرمين شريفين افزايش يابد و ما نيز تلاش ميكنيم كه افزايش سهميه در حج تمتع را داشته باشيم تا اعزام افراد نيز سريعتر انجام شود. البته در صورتي كه از اعزام چندين باره برخي افراد كه هر ساله به حج تمتع اعزام ميشوند جلوگيري شود، يقيناً مردم بيشتر خوشحال شده و زائران بيشتري اعزام خواهند شد.
در حوزه عتبات نيز افزايش هزينههاي سفر مشكلاتي را به دنبال داشته، در اين خصوص چه تدابيري انديشيده شده است؟
در حوزه عتبات سياست سازمان فراهم آوردن تسهيلات لازم براي سفرهاي آسانتر به كربلاست كه در اين زمينه امسال براي اعزام زائران در ايام اربعين براساس هماهنگي با مقامات عراقي، ارائه ويزا به زائران در مرز شلمچه انجام شد و در اين ايام بيش از 220هزار زائر ايراني راهي كربلا شدند كه نسبت به ايام اربعين در سال گذشته ميتوان گفت افزايش 4 برابري داشتهايم. البته در حال حاضر نيز طبق تعريفي كه سازمان حج در اختيار استانها قرار داده، در صورت توانايي خودشان ميتوانند زائران را به كربلا اعزام كنند كه بلافاصله بعد از اعلام اين طرح از سوي سازمان حج و زيارت ميزان هزينه سفر هوايي به كربلا حدود 10 درصد و زميني نيز 15 درصد كاهش يافت. در صورتي كه قبل از اين حتي اصرار به افزايش بيشتر بوده و دليل آن را نيز بالا رفتن ارز عنوان
ميكردند.
اينكه در سال 85 سازمان حج و زيارت از راهاندازي سفرهاي ارزان قيمت به كربلا خبر داده بود، آيا براي عملي كردن آن، برنامهاي از سوي اين سازمانها طراحي شده است؟
در اين خصوص بايد گفت كه براي اعلام برخي برنامهها و اجراي آنها ابتدا بايد زمينه انجام آن فراهم شود، سپس آن را به عموم اعلام كنيم و درباره اين طرح نيز بايد ابتدا اقدامهاي اوليه انجام شود سپس آن را اعلام و اجرا كنيم زيرا اعلام برخي برنامهها تا قبل از اجرا نيز مشكلاتي را به همراه خواهد داشت كه از گفتن آن بايد اجتناب كرد.
آقاي موسوي! بسياري از افراد داراي اولويتهاي 300 تا 600 منتظر اعلام هرچه سريعتر اعزامشان هستند، آيا زمان و تاريخ اعزام دقيق آنها مشخص است و اين تاريخ كي اعلام ميشود؟
در حال حاضر نميتوانيم زمان دقيق اعزام اولويتها را اعلام كنيم، اما به افراد داراي اولويتهاي 300 تا 600 قول ميدهيم كه در سال 92 تاريخ اعزامها را اعلام كنيم.
چندي پيش هم خبري مبني بر كاهش سهميههاي عمره منتشر شد، اخبار مربوط به اين موضوع تا چه اندازه صحت دارد؟
اين گونه اخبار، شايعاتي بيش نيست و تمام اخبار مربوط به محدوديت سهميههاي عمره را تكذيب ميكنيم زيرا سهميه عمره نه تنها كم نشده بلكه انشاالله محدوديتي نيز در اين زمينه نخواهیم داشت و هر مقدار که امکانات کشور اجازه دهد می توانیم زائر به عمره اعزام کنیم.
موسم حج امسال را چگونه ارزيابي ميكنيد؟
تا قبل از برگزاري مناسك حج تمام شاخصها نشان ميداد كه حج امسال نسبت به سالهاي قبل حداقل از كيفيت و راندمان پايينتري برخوردار باشد كه خوشبختانه حج امسال به عنوان بهترين حج بعد از انقلاب ثبت شد. با توجه به برنامهريزيهاي مدون صورتگرفته از سوي سازمان حج و زيارت با شركتهاي هواپيمايي در بحث پروازها نيز متوسط تاخيرهاي رفت و برگشت حدود 6 دقيقه بود كه اين ميزان نيز طبيعي است. اين اقدامها نشان داد كه حج امسال از كيفيت مناسبي برخوردار بود و زائران بيتالله الحرام نيز از اين امر رضايت داشتند. البته كاستيهايي هم وجود دارد كه در آينده در پي رفع آن خواهيم بود.
عملكرد بعثه مقام معظم رهبري براي انجام اقدامهاي فرهنگي در مناسك حج را چگونه ارزيابي ميكنيد؟
برائت به نحو احسن برگزار شد و همچنين برگزاري ادعيه بسيار باصفا بود و بعثه مقام معظم رهبري نيز برنامههايي كه از قبل تعيين كرده بود را به اجرا درآورد.
هر ساله انتقال حجاج از عرفه به عرفات و سپس به مشعر با اندكي تاخير صورت ميگيرد، در سالجاري چه اقدامهايي را براي انتقال هر چه سريعتر زائران برنامهريزي كرديد؟
امسال انتقال تمامي حجاج از عرفه به عرفات كمتر از 7 ساعت به طول انجاميد كه نسبت به ساعات انتقال سالهاي گذشته غيرقابل مقايسه بود، البته جابهجايي زائران از عرفات به مشعر نيز بعد از اداي نماز مغرب و عشا آغاز شد و تا پايان ساعت 21 تمامي آنها به مشعر منتقل شدند و در اين زمينه نيز برنامهريزيها به خوبي پيش رفت.
با توجه به تعداد زياد حجاج همه ساله گروهي از محرمها روز بعد از عيد قربان از احرام خارج ميشوند، امسال چه تعداد از آنها به روز بعد موكول شد؟
در ارتباط با قرباني خوشبختانه امسال برخلاف سالهاي گذشته همه محرمها در همان روز از احرام خارج شدند و هيچ گروهي به روز بعد موكول نشد. البته تلاش ميكنيم تمام اقدامهاي انجام شده را در سالهاي آينده با برنامهريزيهاي مدون و صحيحتر انجام دهيم.