امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعیان با بهره گیری از آموزه های والای اسلامی، هدایت جامعه مسلمانان را برعهده گرفت و با فرقه ها و اندیشه های انحرافی به مبارزه برخاست و در مدت کوتاه عمرش گام های مهم و تاثیر گذاری در جهت نشر و ترویج اسلام ناب برداشت. او به عنوان آموزگار مکتب انتظار، شیعیان و پیروان خود را برای دوره غیبت امام عصر(عج) آماده ساخت و به آنها درس صبر و شکیبایی آموخت تا ضمن حفظ ایمان و تقوای خویش، مسیر سعادت حقیقی را گم نکنند و با تاسی از رهنمودهای بزرگان دین، شرایط را برای ظهور حضرت مهدی(عج) فراهم آورند. 

نامه ها و نوشته های فراوانی از یازدهمین پیشوای شیعیان(ع) به منظور، توسعه دانش و هدایت جامعه اسلامی به یادگار مانده است که از آن جمله می توان به نامه هایی به «ابن بابویه» و «اسحاق بن اسماعیل» اشاره کرد. امام حسن عسکری(ع) همچنین کتاب «المنقبة» که بسیاری از احکام و مسایل شرعی را دربرمی گیرد به رشته تحریر در آورد. 

روشنگری های امام یازدهم(ع) سبب شد تا حکومت عباسی از هیچ تلاشی برای ایجاد فشار بر او دریغ نکند و سرانجام معتمد عباسی تصمیم به قتل ایشان گرفت و در هشتم ربیع الاول 260 هجری، ایشان را مسموم کرد و به شهادت رساند. به این مناسبت دیدگاه های حجت الاسلام «سیدمحمدعلی ایازی» استاد حوزه و دانشگاه و مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی را درباره مبارزه، فعالیت ها و شخصیت آن امام همام(ع) را از نظر می گذرانیم: 

**شرایط سخت زندگی امام حسن عسکری(ع) 
سه تن از ائمه اطهار(ع) یعنی امام هادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(عج) در دوره ای خاص زندگی می کردند زیرا حکومت جبار عباسی شرایطی دشوار بر این بزرگواران تحمیل کرده بود و هر روز حلقه محاصره آنها تنگ تر می شد. حکومت برای آنکه ارتباط یازدهمین پیشوای شیعیان(ع) را با مردم قطع کند وی را در درون پادگانی به عنوان «عسکر» زندانی کرد که یارانش نمی توانستند به راحتی با ایشان دیدار کنند. به سبب چنین محدودیت هایی، امام یازدهم(ع) به واسطه نمایندگانی، پیام هایشان را به شیعیان می رساندند. 

**تبلیغ معارف عالی اسلام با تربیت شاگردان 
امام حسن عسکری (ع) در شرایط ویژه ای زندگی می کرد به همین سبب به تربیت شاگردانی همت گماشت تا آنان بتوانند برای تبلیغ معارف عالی اسلام و نشر و گسترش فرهنگ امامت که امتداد رسالت الهی است تلاش کنند. امام(ع) نامه هایی نیز با عنوان «توقیع» از خود به یادگار گذاشت. همچنین «تفسیری» منسوب به ایشان وجود دارد که به تاویل برخی از آیه ها پرداخته شده است که در این باره میان مفسران و عالمان دینی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. 

**امام حسن عسکری(ع) با رسالت تبیین عقاید حق و راستین 
حکومت عباسی در دوره یازدهمین پیشوای شیعیان(ع) به لحاظ سیاسی قدرتمند بود هر چند فرقه های مذهبی و جریان هایی مانند اشاعره و معتزله نیز فعالیت می کردند و ایشان نیز در مواقعی که این فرقه ها و جریان ها در خلاف اسلام حقیقی حرکت می کردند با بیان حق به روشنگری در میان مسمانان می پرداخت و سعی داشت که با افشاگری مانع از جعل حدیث و رواج روایت های دروغ شود. بنابراین می توان به این نتیجه رسید که عصر امام عسکری(ع) از نظر عقاید و روش های فکری، گرایش های مختلفی رواج داشت و امام(ع) نیز بنا به وظیفه و رسالتش، نسبت به شبهه زدایی و تبیین عقاید حق و راستین خویش همت می گماشت. 

هر چند دوران افول حکومت عباسی از قرن چهارم هجری و با روی کار آمدن افراد ضعیف و نالایق شروع شد و افرادی در صدر امور قرار گرفتند که هیچ گونه توانایی نداشتند و همین امر به فروپاشی آن انجامید چراکه هر حکومت و دولتی خود مقدمه سقوط خود را فراهم می آورد.

**سختگیری خلفای عباسی در دوره امام حسن عسکری(ع)؛ زمینه ساز آمادگی شیعیان برای پذیرش غیبت 
خلفای ظالم عبّاسی که از نفوذ امامان معصوم(ع) در میان مردم احساس خطر می کردند سخت گیری های فراوانی نسبت به آنها روا داشتند که از دوره امام هادی(ع) این عرصه روز به روز دشوارتر می شد و همین رویه در زمان امام یازدهم(ع) نیز دنبال شد به همین سبب ایشان که نمی توانست در میان مردم حضور یابد، نامه هایی به یاران و اصحاب خود می نوشت و نکته ها و توصیه هایی را به آنها گوشزد می کرد و این امر زمینه غیبت دوازدهمین امام شیعیان(عج) را مهیا ساخت. بنابراین این خود حکومت بود که با فشارهایی که بر امامان روا می داشت باعث محدود شدن حضور آنها در میان مردم می شد و همین شرایط پذیرش چنین امری را برای شیعیان در آن زمان آسان کرد که امام زمان(عج) نیز به واسطه افرادی خاص با آنها ارتباط داشته باشند. 

**شخصیت و منش والای امام(ع)؛ الگویی برای جامعه 
امروزه مهمترین جنبه هایی که جامعه به ویژه قشر جوان باید از زندگی امام حسن عسکری(ع) بیاموزد شخصیت، نوع منش و رفتاری است که ایشان با دیگران داشت، این امام همام دارای عظمت و مکارم اخلاقی خاصی بود که در کتاب هایی که درباره زندگی وی به نگارش در آمده فراوان دیده می شود. یکی از این نمونه ها کتابی با عنوان «مسند عسکریه» است که در این کتاب روایت ها و سخنانی درباره امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) وجود دارد. همچنین پژوهش هایی در زندگی امام حسن عسکری(ع) شده که می تواند راهگشای بسیاری از مسایل جوانان باشد و ایشان را به عنوان الگویی برای جامعه و ارتباط با مسلمانان معرفی کند زیرا امام(ع) در بسیاری از مواقع به نمایندگان خویش برای حمایت از مستضعفان و مستمندان سفارش می کرد و از آنها پیمان می گرفت که اموال را در راه خیر و صلاح جامعه و حل اختلاف های مسلمانان و برای برطرف کردن نیاز حاجت مندان مصرف کنند.